O tym, że pamięć przypomina bardziej kreację mózgu niż twardy zapis (znany choćby z dysków komputerów) możemy przekonać się coraz częściej. Jedne z najbardziej przełomowych badań odnośnie pamięci przeprowadzono w latach 70, gdy badając zeznania świadków na temat wypadków drogowych dało się zauważyć rozbieżność zeznań i łatwość przeinaczenia wspomnień w kontekście pytania.

Od ponad 40 lat neurnauk zmieniło się wiele, a narzędzia pozwalające analizowanie mózgu są coraz lepsze i dokładniejsze. Mimo tego o pamięci ciągle wiemy niewystarczająco wiele. Jednak już dziś możemy być pewni, że nie ma ona charakteru twardo zapisanych wspomnień. Po raz kolejny przekonujemy się o tym w świetle nowych badań prowadzonych przez RIKEN-MIT Center for Neural Circuit Genetics. Badaczom udało się zmylić mózg myszy do przywoływania fałszywych wspomnień.

Dokonali tego oddziałując bezpośrednio na neurony. Sieć neuronów przystosowali do reagowania na światło, które miało przypominać myszom nieprzyjemne środowisko. Impulsy świetlne do mózgu dostarczały wszczepione włókna światłowodów. Podczas skanu mózgu okazało się, że wywoływane sztucznie fałszywe wspomnienia są nie do odróżnienia od prawdziwych.

Choć ludzki mózg jest dużo bardziej rozbudowany od myszy, to pewne schematy działania w przypadku pamięci są zachowane. Wspomnienia przechowywane są w układzie specyficznych komórek nerwowych. Kiedy zdarzenia są przypominane, to właśnie w tych komórkach dokonuje się ich rekonstrukcja. Stąd dla każdego wspomnienia aktywowane są różne kombinacje komórek. Wspomnienia nie są więc stałe, mogą być za każdym razem przepisywane, rozbudowywane lub zmieniane. Im częściej mózg przypomina jakieś wspomnienie tym większe ryzyko przeinaczenia.

Naukowcy od dłuższego czasu znajdują potwierdzenie tezy, że pamięć nie ma charakteru stałego i obiektywnego. Jednak po raz pierwszy udało się znaleźć u mysz fizyczny dowód na to, że fałszywe i prawdziwe wspomnienia są nie do odróżnienia w badaniach oraz przechowywane są w tym samym układzie.

Pamięć a psychoterapia posttraumatyczna

Takie rozumienie pamięci, może mieć kluczowe znaczenie w kontekście leczenie stresu pourazowego i chorób psychicznych powiązanych z traumami. Lekarze przewidują, że osłabienie siły wspomnień, a nawet wymazanie całego wspomnienia może pomóc w skutecznym leczeniu pacjentów.